"کياابوالحسن کوشيار بن لبان باشهري گيلاني" رياضي دان و اخترشناس برجسته ايراني بود که در نيمه دوم قرن چهارم تا اوايل قرن پنجم هجري مي زيست.

به گزارش ايرنا، گرچه از زندگي کوشيار اطلاع چنداني باقي نمانده، اما بيشتر آثار او که همه آنان به زبان عربي است، حفظ شده است.
پژوهشکده گيلان شناسي دانشگاه گيلان با همکاري اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامي اين استان هم به منظور پاسداشت اين دانشمند برجسته، همايش را با عنوان ميراث علمي برگزار کردند.
در اين همايش که روز يکشنبه با حضور جمعي از شخصيت هاي علمي و فرهنگي برجسته استان گيلان در رشت برگزار شد، "پروفسور خورشيد فيض عبدالله زاده" استاد دانشگاه تاجيکستان حضور داشت.
اين استاد دانشگاه که خود کتابي در مورد کوشيار گيلاني نوشته است، از او به عنوان مفاخر برجسته ايران و جهان نام برد که نقش مهمي در پيشرفت علوم داشته است.
وي با بيان آثار و تاليفات کوشيار گيلاني، افزود: اين استاد برجسته گيلاني که نام و آوازه آن در سطوح ملي و بين المللي مطرح شده است، نقش بسزايي در علوم نجوم و اخترشناسي داشته است.
وي از کوشيار گيلاني به عنوان علامه بزرگ ايران و ميراث علمي آن ياد کرد و گفت: اين دانشمند بزرگ همانند ساير دانشمندان ايراني چون خواجه نصيرالدين طوسي و ابوريحان بيروني از مفاخر دنيا محسوب مي شوند.
"عبدالله زاده" با بيان اينکه دستاوردها و آثار برخي از اين مفاخر هنوز براي ما شناخته شده نيست، بر ضرورت شناسايي و معرفي اين دستاوردها به نسل جديد تاکيد کرد.
وي گفت: گرچه مردم ايران پيش از ظهور اسلام داراي تمدن بزرگ و علمي بودند اما پس از اسلام نيز با بهره گيري از نور اسلام و تمدن اسلامي، پيشرفت هاي قابل توجهي به دست آوردند.
در اين همايش، "دکتر محد باقري" تاريخ نگار رياضيات و اخترشناسي، سردبير مجله تاريخ علم و پژوهشکده تاريخ علم دانشگاه تهران نيز در سخناني ضمن بيان اهميت تجليل از مفاخر ايراني، گفت: کوشيار گيلاني که حدود هزار سال پيش در ايران مي زيست، از دانشمندان بزرگ علوم ايران در رياضيات و نجوم بود.
وي با تاکيد بر لزوم و اهميت حفظ آثار مفاخر، افزود: قصد داريم تا 50 نسخه از آثار کوشيار را که در سراسر دنيا وجود دارد را اسکن و در قالب سي دي گردآوري کنيم.
وي گف: تاکنون 95 درصد اين آثار جمع آوري شده است که سي دي آن علاوه بر انتشار با نشان دانشگاه گيلان، در وب سايت پژوهشکده گيلان شناسي هم براي دسترسي عموم علاقمندان قرار مي گيرد.
"باقري" با تاکيد بر تلاش بر حفظ آثار مفاخرو دانشمندان برجسته ايراني، تصريح کرد: اين آثار تنها محدود به يک کشور نيست بلکه ميراث مشترک تمام بشريت محسوب مي شود.
وي همچنين با تاکيد بر اهميت گراميداشت ياد و خاطر کوشيار گيلاني، خواستار نامگذاري مکان، فضاي دانشگاهي و يا ميداني به نام اين دانشمند برجسته شد.
وي درخصوص دليل دعوت "پروفسور عبدالله زاده" استاد دانشگاه تاجيکستان به اين همايش، گفت: وي در سال 69، کتابي در مورد کوشيار گيلاني به زبان روسي نوشت که اين کتاب در نيمه اول امسال با ترجمه "پرويز شهرياري" به زبان فارسي ترجمه شد.
در پايان اين همايش از زحمات و پژوهش هاي "پروفسور خورشيد فيض عبدالله زاده" استاد دانشگاه تاجيکستان در مورد کوشيار گيلاني و چاپ کتابي در همين زمينه تقدير و قدرداني شد.
در حاشيه برگزاري اين همايش نيز نمايشگاهي از آثار و تاليفات برجسته کوشيار گيلاني به نمايش گذاشته شد.
از جمله آثار کوشيار گيلاني رساله حساب وي با عنوان "اصول حساب الهند با عيون الاصول في الحساب" است که چهار نسخه خطي آن در استانبول، تهران، بمبئي و قاهره برجاي مانده است.
اين کتاب هم از لحاظ نقش تاريخي که در گسترش حساب هندي داشته و هم به خاطر تاييدش در پيدايش و تثبيت اصطلاح هاي رياضي، در تاريخ رياضيات اهميت کم نظيري دارد.
از سال 1965 ميلادي نيز اين کتاب به زبان هاي انگليسي، فرانسوي، فارسي، روسي و عبري ترجمه شد.
رساله احکام نجوم کوشيار با عنوان "المدخل في صناعه احکام النجوم يا مجمل الاصول في احکام النجوم" هم در نسخه هاي متعددي برجاي مانده و چند نسخه آن هم از ترجمه فارسي موجود است.
بعدها نيز اين رساله به زبان هاي فارسي، چيني، انگليسي ترجمه و چاپ شد.
"زيج جامع"، مهمترين اثر کوشيار گيلاني است که در اوايل قرن پنجم هجري در گرگان قديم (نزديک گنبد کاووس کنوني) تاليف شد.
الگوهاي نجومي و روش هاي محاسباتي کوشيار در اين زيج اساسا بطلميوسي است.
از کوشيار رساله ديگري به نام "کتاب الاسطرلاب و کيفيه عمله و اعتباره علي التمام و الکمال" باقي مانده است.
نسخه هايي از رساله اختيارات اين دانشمند برجسته در کتابخانه آستان قدس رضوي موجود است.
از آنجا که پژوهش هاي اخير درباره زندگي اين دانشمند و آثار وي و برگزاري هزاره کوشيار در دانشگاه گيلان، موجب احياي مجدد نام اين رياضيدان و اخترشناس برجسته ايراني شده است، لذا ضرورت دارد تا تلاش ها و برنامه هاي بيشتري براي معرفي اين دانشمند برجسته جهاني صورت گيرد.